پسر بودن یعنی هی شماره دادن و هی منتظر زنگ بودن
پسر بودن یعنی ببخشین ماشین و خونه هم دارین که ..
پسر بودن یعنی همه مواقع مرد خونه هستی، حتی موقع دزد اومدن
پسربودن یعنی هرروز یک شکست عشقی خوردن

[+] نوشته شده توسط نجیب الله اوزبیک کریمی فاریابی در 17:6 | |

ریه میکنم

تا اشکهایم دریا شود

و من موج شوم

اما ای کاش به ساحل ات برسم

 

[+] نوشته شده توسط نجیب الله اوزبیک کریمی فاریابی در 14:36 | |

اقتدار و شکوه امپراتوری عثمانی

اقتدار و شکوه امپراتوری عثمانی

دولت عثمانی به عنوان بزرگ‌ترین و پهناورترین دولت اسلامی پس از فروپاشی خلافت عباسی شناخته می‌شود. این دولت در سده‌های هفتم و هشتم هجری (سیزدهم و چهاردهم میلادی) در سرزمین آناتولی ظهور کرد. از سده چهاردهم، به رهبری بایزید اول (ایلدرم بایزید)، قلمرو آن در قاره اروپا گسترش چشمگیر یافت و در اوائل نیمه دوم سده پانزدهم با فتح قسطنطنیه، به رهبری سلطان محمد دوم (فاتح)، در مقام تنها وارث امپراتوری امپراتوری روم شرقی (بیزانس) جای گرفت. بدینسان، در پایان سده پانزدهم دولت عثمانی به اوج اقتدار و شکوه خود دست یافت؛ اقتدار و شکوهی که بیش از یک سده دوام آورد. در این دوران، عثمانی نه تنها - از نظر وسعت قلمرو و کثرت اتباع{دولت عثمانی شامل قلمروهای آناتولی و سوریه و فلسطین و عراق و ارمنستان و کردستان در آسیا و مصر و لیبی در آفریقا و بلغارستان و یونان و صربستان و آلبانی و بوسنی و رومانی را در اروپا شامل می‌شد}، اقتدار نظامی و سیاسی، نظم و سامان اجتماعی و ثروت دولت و سعادت و رفاه ملت - اولین دولت اروپایی به شمار می‌رفت، بلکه از نیمه سده شانزدهم میلادی خود را وارث رسمی خلافت اسلامی و رهبر جهان اسلام نیز می‌دانست. در این زمان عثمانی کشوری پهناور بود که قلمرو آن در اروپا تا نزدیکی شهر وین (پایتخت امپراتوری هابسبورگ) امتداد داشت، بخش عمده سرزمین‌های جنوب دریای مدیترانه و شبه جزیره عربستان را دربرمی گرفت، از شمال به رود دن و از شرق به مرزهای ایران محدود بود. از منظر اروپاییان غربی این دولت مهم‌ترین تجلی تمدن اسلامی به شمار می‌رفت و دادوستد و تعارض‌های فرهنگی و سیاسی و نظامی با آن نقش اصلی در تکوین انگاره‌ای داشت که غربیان از اسلام کسب کردند. سلطان سلیمان یکم، (۲۷ آوریل ۱۴۹۵ (میلادی) در ترابوزان؛ ۶ سپتامبر ۱۵۶۶ (میلادی))، مشهور به «کبیر» و گاه «قدرتمند» و (Lawgiver) و سلیمان قانونی، سلطان عثمانی و مشهورترین شهریار از این خاندان سلطنتی است.

سلیمان در سال ۱۴۹۵ به عنوان فرزند سلیم یکم به دنیا آمد و تا قبل از مرگ پدرش (۲۱ سپتامبر ۱۵۲۰)، والی مانیسا بود.

از مهم‌ترین کارهای سلیمان، محاصره وین با ۱۲۰۰۰۰ سرباز جنگی، در سال ۱۵۲۹ در سومین لشکرکشی او به سوی مجارستان بود. سلیمان همچنین با موفقیت با شاه تهماسب صفوی پادشاه ایران جنگید. ارتش سلیمان زیر فرمان وزیر بزرگش ابراهیم پاشا، توانست در ۱۳ ژوئن ۱۵۳۴ تبریز پایتخت پیشین ایران را فتح کند و در ۴ دسامبر همین سال به بغداد دست یابد. در دوره شاه تهماسب، پایتخت ایران به دلیل خطری که از ناحیه عثمانی احساس می‌شد، به شهر قزوین منتقل شده بود. سلطان سلیمان سه بار به ایران لشکرکشی کرد. وی یکبار تا سلطانیه زنجان هم پیش آمد، ولی به دلیل برف و کولاک سنگین مجبور به عقب‌نشینی شد.

سلیمان نیز مانند پدرش، علاوه بر بی‌رحمی، علاقه زیادی به هنر و معماری داشت و حتی خودش نیز شعر می‌سرود و حتی دیوانی به زبان پارسی دارد. بنای بزرگ مسجد سلیمانیه در استانبول از آثار به یاد مانده از دوران این پادشاه‌است.

مورخان او را سلیمان قانونی(Lawgiver) می‌خوانند زیرا که وی در طول سلطنت خود به قضا و قانون بیش از هر چیز دیگر توجه می‌کرد. سلیمان در هر کوی و برزنی در قلمرو عثمانی دادگاه دایر کرده بود و در جوار دفتر خود نیز یک شورای قضایی داشت. وی می‌گفت: از هر دستی که بریده شود خون جاری می‌شود، جز دستی که قاضی قطع کند و این اصطلاح از همان زمان در خاورمیانه سر زبانها افتاده‌است. در دوران سلطان سلیمان متصرفات عثمانی به اوج وسعت خود رسید. دشمنی عثمانی با ایران که از زمان سلطان سلیم آغاز شده بود در زمان سلطان سلیمان ادامه داشت و به جنگ او با شاه طهماسب صفوی انجامید.

 

[+] نوشته شده توسط نجیب الله اوزبیک کریمی فاریابی در 11:16 | |

محمد فضولی (1498 ـ 1556)

‏

 

محمد فضولی

(1498 ـ 1556)
محمد سلیمان اوغلی فضولی شرق ینگ اینگ مشهور شاعرلریدن بیری و ترک شاعرلری نینگ شیرین کلام سخنوری دیر. منبع لرنینگ کورستیشیچه فضولی میلادی 1498 نچی ییلی کربلا شهریده توغیلیب دیر. او آذربایجان ده و بغداد ده تحصیل کوریب، اوشه دور نینگ متداول علملرینی یخشی اورگه نیب دیر. یاش محمد شاعر صفتیده بغداد ده وایه گه یتدی . اونینگ فضولی تخلصی یانیگه بغدادی نسبتی نینگ قوشیلیب کیلیشی شوندن. بوله جک شاعر مکتب نی قونت اشتیاق بیلن اوقیگن. اونینگ آنه تیلی دن تشقری عرب، فارسی تیل لرینی هم مکمل اورگه نیب اولرده عجایب شعرلر بیتیشی، طبیعی فن لردن چقور خلردارلیگی بونگه دلیل. محمد فضولی یگیتلیک دن شعر و ادبیات گه علاقه آلیب، فلسفه، طب، نجوم، ریاضی و باشقه علم لرنی هم بغداد نینگ نظامیه مدرسه سیده اورگه نیب اوز دوری نینگ مشهور عالمی و شاعری صفتیده تانیلیب کیلگن.
فضولی شعر ساحه سیده متقدم شاعرلردن جمله دن علیشیر نوایی دن کوپ تأثیرله نیب دیر.

فضولی نینگ لیریک شعرلری، دیوان طرزیده توزیلیب ترکی خلقلر ایچیده مشهور بولیب دیر. اونینگ شعری دیوانیدن باشقه « لیــلی و مجنــون»، «انیس القلــب»، « حدیقه الشهد»، « بنگ و باده»، «صحبت الاثمار»، «هفت جام» دیگن مثنوی لری بار. همده فضولی دن «مطلع الاعتقاد»،« شکایت نامه»، «رند وزاهد»، و «صحت و مرض » آتلی نثری اثر لر هم بیزگچه یادگار قالگن. بو قیمتلی اثر لر نینگ هر بیری ترکی ادبیات نینگ اوسیشی و رواجله نیشی ده کتته نقش اوینب، همده شرق خلق لری ایچیده فلسفی، اخلاقی و اجتماعی فکر لر نینگ اوسیشی گه هم کتته حصه قوشیب دیر.
محمد فضولی ترکی خلق لرنینگ ایچیده یققال ادبی ـ فرهنگی شخصیت حسابلنیب، اونینگ لیریکی شعر لری خصوصا غزل لری ترکی ادبیات نینگ شهکاری حسابلنه دی. فضولی دیوانی 300 غزل، 75 رباعی، 40 قطعه و بیر قنچه ترکیب بند و ترجیع بند و مخمس و مربع نی اوز ایچیگه آله دی. اونینگ منظومه لریدن اینگ مشهوری لیلی و مجنون داستانی دیر. بو داستان ترکی خلق لر نینگ ایچیده رواجلنیب بیر قنچه شاعرلر اوشبو اثر دن تقلید قیلگنلر.
محمد فضولی میلادی 1556 ییلده بغداد شهریده وبا کسلی دن وفات قیلیب دیر.

 

[+] نوشته شده توسط نجیب الله اوزبیک کریمی فاریابی در 11:14 | |

ظهیرالدین محمد بابرشاه (م1483 ـ 1530)

ظهیرالدین محمد بابرشاه
(م1483 ـ 1530)
ظهیرالدین محمد بابر اتاقلی سیاسی نظامی شخصیت و سرکرده و شو بیلن بیرگه استعدادلی شاعر، ادیب، دانشمند و مؤخ دیر. بابر جوده مرکب حیات، کورش و ایجادی فعالیت یولینی کیچیب اوتدی. او انقراض گه یوز توتگن تیموریلر دولتی نی سقلب قالیش و مستحکملش، اورته آسیا ده مرکزلشگن ییریک بیر دولت وجودگه کیلتریش اوچون اوزاق و قتتیق کورش آلیب باردی، بیراق تاریخی شرایط بونگه امکان بیرمه دی.
ظهیرالدین محمد بابر هجری 888 نچی ییلی محرم آیی (میلادی 1483 ییلی فبروری اییده) فرغانه ولایتی نینگ مرکزی اندیجان ده توغیلدی. اونینگ آته سی عمرشیخ میرزا تیموری شاهزاده لردن بولیب، فرغانه ولایتی ده حکمرانلیک قیلر ایدی. عمرشیخ میرزا تیموری لر اورته سیده تاج و تخت اوچون کورش، کیسکین لشگن دورده حاکمیت قیلدی و بو کورشلر ده فعال اشتراک ایتدی.
بابر یوقاری سویه ده معلملر و مربی لر تمانیدن تربیه لندی. یاش بابر، تیز اره ده خط و سوادینی چیقاریب، علم و ادبیات بیلن شغللنه باشلادی. او کوپ وقت نظامی تمرین و آو بیلن هم مشغول بولدی. اوز قابلیتی بیلن کتته لرنی حیران قالدیردی.
میلادی 1494 نچی ییلده عمر شیخ میرزاگه قرشی اونینگ اوز اکه سی ـ سمرقند حاکمی سلطان احمد میرزا و تاشکند حاکمی محمود خان قوشون تارتیب، فرغانه گه یوریش قیلدیلر. بو وقتده عمرشیخ میرزا اندیجان نینگ غرب تمانیده جر یقاسیده بنا بولگن اخسی قورغانیده ایدی. تصادفا عمرشیخ میرزا شو وقتده کبوتر خانه لری بیلن بیرگه ییرگه یقیلیب هلاک بولدی. او وقتده بابر میرزا اندیجان ده ایدی. اون ایککی یاشیگه قدم قویگن بابر فرغانه ولایتی نینگ وارثی ایدی. شونینگ اوچون او تختگه چیقدی و هجومچیلر گه قرشی قتتیق مقاومت قیلدی. بو اوروش ده کوپ تلفات کورگن سلطان احمدمیرزا صلح توزیب، سمرقندگه قیتیشگه مجبور بولدی. بو اوروش بابر نینگ بیرینچی کتته غلبه سی ایدی.
بابر اون بیش یاشیده (میلادی 1498) ییلده امیرتیمور پایتختی بولگن سمرقند شهرینی ایگلله دی، اما سمرقند نینگ ایچکی وضعیتی بابر نینگ کوتگنیچه بولیب چیقمه دی. ینه بیر طرفدن بابر نینگ بعضی بیک لری فتنه و خیانت قیلیب، اندیجاننی خوف آستیگه آلگن ایدیلر. سمرقند ده یوز کون حکمرانلیک قیلگن بـابر، مجبورا اندیجــان گه قره ب یول آلدی، اما بابر بو جایگه ییتیشگنده اندیجاننی جهانگیرمیرزا ایگلله دی و سمرقند ایسه بابر نینگ عمک بچه سی سلطان علی میرزا ایگلله ب قویدی. بابر تاشقری ده قالیب کوپ آغیر وضعیت بیلن اوز فعالیتی گه دوام بیردی و شو واقعه دن ایککی ییل اوتگندن کیین بابر اندیجاننی قیته دن قولگه کیلتیردی. او اندیجاننی ایگلله گندن سونگ بوتون اعتبارینی سمرقند گه بیریب، اونی آلیش مقصدیده قوشون تارتیب شهر سبز گه ییتیب بارگنده، تازه دن کتته قدرت گه ایگه بولگن محمدخان شیبانی بیلن یوزمه یوز بوله دی. بابر شیبانی خان بیلن اوروشیب شکست اییب سمرقند حصاری گه چیکینه دی و او ییرده حصاربند بولیب مقاومت گه دوام بیره دی. شیبانی خان سمرقندنی تورت آیلب قمل قیله دی. بابر کوپ مشقتلر کوریب، شیبانی خان طرفیدن پیشنهاد بولگن صلح گه راضی بوله دی و شو بهانه بیلن شهردن چیقیب کیته دی و اندیجان قره ب یول آله دی، بیراق اندیجانگه کیره آلمه ی، آنچه وقت سرگردان بولیب، بعضا آتلیق و بعضا پیاده اندیجان نینگ اطرافیده سرسان و سرگردان بولیب یوره دی.
بابر تاغه سی محمود خان نینگ یاردمی ده ایکینچی دفعه شیبانی خان بیلن اوروشه دی، بیراق بوهم نتیجه بیرمه یدی، محمود خان اسیر بولیب و بابر مغلستانگه چه قاچه دی و شیبانی خان ایسه تاشکند نی هم ایگلله یدی. بابر بیر قنچه ییل دن کیین فرغانه وادی سیگه کیله دی، تورت آی او یرده توره دی اما ماوراالنهر ده ییریک و مستحکم دولت قوریشگه کوزی یتمه یدی بناء ناچار میلادی 1504 نچی ییل ده اوچ یوزدن کوپ راق ییگیتی بیلن حاضرگی افغانستان گه قره ب یول آله دی.

بابر نینگ افغانستان ده گی حاکمیتی :
بابرشاه حاضرگی افغانستانگه کیلیب بیرینچی دن قندوز ولایتنی ایگلله یدی؛ سونگ هندوکش تاغلریدن اوتیب، کابل تمانگه یوریش قیله دی. بابر اوروشسیز و تالاوسیز کابلنی آلیب شو شهر ده تازه حاکمیتینی تیکله یدی. سونگ غزنی شهرینی هم اروشسیز قولگه کیلتیره دی. بو شهرلرنینگ خلقی بابر نینگ یخشی معاشرتینی کوریب اونگه جان و دل بیلن کمکلشه دیلر. بو وقت شیبانی خان خراساننی باسیب آلیشگه تیارلنه یاتگن ایدی. بو حال حسین بایقرا نی هم تشویش گه سالگن ایدی. او 1503 نچی ییلده بدیع الزمانگه شیبانی خانگه قرشی یوریش قیلیشگه بویروق بیردی. بدیع الزمان ییگریمه مینگ کیشی بیلن آمو دریانینگ اونگ قرغاغی گه اوتیب حصار، ختلان، بدخشان و باشقه شهرحاکم لرنینگ کمک لرنی و حمایتینی کوتدی. اما اولر بدیع الزمان گه مدت بیرمه دیلر و حسین بایقرا نینگ اوزی هم اوغلیگه یاردم بیریش اورنیگه اونگه بلخ گه قیتیشنی بویوردی. بیراق 1503 ـ 1506 نچی ییل لر گه کیلیب وضعیت خیلی جدی لشدی. حسین بایقرا، شیبانی خانگه قتتیق راق بیریشگه شایلندی. او اوغول لرینی، سردارلر و بیکلرینی و بابرنی کینگش گه چقیردی. ظهیرالدین بابر سلطان حسین بایقرانینگ بونده ی تشبثینی کوپدن بیری کوته یاتگن ایدی و اونگه کتته امید باغله گن ایدی.

[+] نوشته شده توسط نجیب الله اوزبیک کریمی فاریابی در 11:13 | |

عـاصی شدم ، بریـده ام از اینهمه عـذاب

از گـریـه هـای هـرشبـه ام روی رختـخواب

ده سال مـی شود کـه بـرایـم غـریبـه ای

ده سال مـی شود کـه خـرابـم...فقـط خـراب

شایـد تـو هـم شبیـه دلـم درد می کشی

[+] نوشته شده توسط نجیب الله اوزبیک کریمی فاریابی در 11:10 | |

باید که لهجه کهنم را عوض کنم
این حرفِ مانده در دهنم را عوض کنم

یک شمعِ تازه را بسرایم از آفتاب
شمع قدیم سوختنم را عوض کنم

هرشب میان مقبره ها راه می روم
شاید هوای زیستنم را عوض کنم

بردار شعر های مرا مرهمی بیار

[+] نوشته شده توسط نجیب الله اوزبیک کریمی فاریابی در 10:44 | |

طره

ای دیده شنیدن را ٍ باید که بیاموزی
وی گوش تو دیدن را ٍ باید که بیاموزی
ای دل اگرت افلاک ٍ پنهان بکند در خاک
چون سبزه دمیدن را ٍ باید که بیاموزی
زان پیش که پرهایت در کنج قفس ریزد

زین دام پریدن را باید که بیاموزی
تا رهرو گمنامی ٍ در سایه ات آساید
چون شاخه خمیدن را ٍ باید که بیاموزی

[+] نوشته شده توسط نجیب الله اوزبیک کریمی فاریابی در 10:37 | |

درمیان

در میان کوه یخ از اتش دل سوختم

اتش عشقی زهجرت در دلم افروختم

خانه ی مهرت دگر محنت سرای من شده

بی تو ای ارام جانم دل به ماتم دوختم

نکته های زندگی را در کنارت یافتم

بی توای ارام جانم دل به ماتم دوختم

با هوای یاد تو روز وشبم را ساختم

در نبودت حجله غم در دلم افروختم

در فراقت با خیالت چشم دل را یافتم

با وجودت اتش عشقی به جان افروختم

[+] نوشته شده توسط نجیب الله اوزبیک کریمی فاریابی در 10:34 | |

در این بن بست بارانی
در این شب های طولانی
که کس دردم نمیداند

خوشم!

شاید به این خاطر

که میدانم تو میدانی
که من تنها تو را دارم

[+] نوشته شده توسط نجیب الله اوزبیک کریمی فاریابی در 5:14 | |